SAĞIM NEDİR?
Memede oluşan sütün alınmasına sağım denir. Yani sağım sütün hasadı işlemidir.
Sağımda yapılacak ihmal ve hatalar öncelikle ürün miktarının azalması ve süt kalitesinin düşmesine yol açar. Daha önemlisi hatalı sağım hem memenin, hemde ineğin sağlığının bozulmasına neden olur. Unutulmamalıdır ki bir meme başı çeyrek inek, bir süt ineği de meme demektir.
Memeden sütün alınması iki şekilde yapılabilir. Bunlardan biri elle sağım diğeri makina ile sağımdır.
Elle sağım ülkemizde çok yaygın olarak yapılmaktadır. Elle sağımın yaygın olmasının nedeni üstün bir sağım tekniği olmasından değil, ülkemizde ki işletmelerden çoğunun bir sağım makinası edinecek ve onu ekonomik olarak kullanacak büyüklük ve ekonomik güce sahip olamamalarındandır.
Elle sağım üç şekilde yapılır.
1 - İki parmak arasında sağım.
2 - Baş parmağı bükerek sağım.
3 - Avuç içi ile sağım.
İKİ PARMAK ARASINDA SAĞIM
Meme başı, baş ve işaret parmakları arasında sıkıştırılarak sıvazlanır. Bu yöntem hem sağımcı için yorucudur hem de meme için yıpratıcıdır. Zorunlu haller dışında kullanılmamalıdır.
BAŞ PARMAĞI BÜKEREK SAĞIM
Meme, bükülmüş baş parmak ile geri kalan dört parmak arasına sıkıştırılır. Daha sonra sabit tutulan baş parmağın üzerine diğer parmakların açılıp kapanmaları ile sağımı gerçekleştirilir. Bu sağım şeklinde baş parmağın oluşturduğu çıkıntının memeyi tahriş etme ihtimali yüksek olduğundan tercih edilmemelidir.
AVUÇ İÇİ İLE SAĞIM
Elle sağım şekilleri arasında hem sağımcı hem de inek açısından en iyi yöntemdir. Bu sağım şeklinde önce meme başı avuç içine alınır ve baş parmakla işaret parmağı, baş parmak işaret parmağının üstünde kalacak şekilde sıkılır. Sonra sırası ile diğer parmaklar sıkılarak sütün memeden çıkması sağlanır. Bu hareketin sık tekrarları ile sağım tamamlanır.
ELLE SAĞIM DA DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
1 - Sağımdan önce eller sabunla yıkanmalıdır.
2 -Tırnaklar kısa olmalıdır.
3 - Meme temizlenmeli ve kurulanmalıdır.
4 - Sağım esnasında parmaklar süte batırarak ıslatılmamalıdır.
5 - Süt kovası temiz olmalıdır.
6 - Mastitisli memeler, sağımdan önce veya sonra sağılmalıdır.
7 - Bir ineğin sağımı tamamlanıp diğerine geçirilirken eller yeniden yıkanmalıdır.
8 - Özellikle huysuz inekler sağılırken süt sık sık başka bir kovaya aktarılarak sütün zayi olması engellenmelidir.
9 - Sağılan süt bekletilmeden ahır dışına çıkarılarak soğutulmalıdır. Bu hem sütün koku kapmasını hem de bozulmasını önler.
10 - Sütün içerisine sap, saman ve gübre gibi kirleticilerin düşmemesi için kovanın ağzına bir tülbent bağlanmalıdır.
MAKİNA İLE SAĞIM VE MAKİNA ÇEŞİTLERİ
Makinalı sağım buzağının memeyi emerek sütü almasına benzetilebilir. Yani memede oluşan sütün vakumla (emilerek) alınmasıdır.
Piyasada farklı tip ve kapasitelerde sağım makinaları bulunmaktadır. Ancak hepsinin çalışma prensipleri aynıdır.
Bunlardan bazıları şunlardır:
1 - Aynı anda iki ineği sağmaya imkan veren sağım makinaları.
Bu tip makineler elektrik motoru ile çalışırlar. Elde edilen süt güğümde toplanır. İnek sayısı az olan işletmelerde kullanılır.
2 - Vakum Hatlı Sağım Makinaları: Bu sitemde vakum pompası ahır dışında fakat, vakum hattı ahır içine döşenmiştir.
Süt toplama güğümü ve sağım başlıkları ise hareketli bir kasaya yerleştirilmiştir.
Orta büyüklükteki işletmeler için önerilecek bir sistemdir.
3 - Boru Hatlı Sağım Sistemi: Burada süt ahır içine vakum hattı gibi döşenmiş süt toplama hattı vasıtasıyla alınır. Orta ve büyük işletmelerce kullanılır.
4 - Sabit Sağım Sistemleri: daha çok büyük işletmelerde kullanılan bu sistem işletme içerisinde sağımhane olarak adlandırılan ayrı bir yere kurulur. Sağım zamanı inekler bu alana getirilir ve sağılır. Sağım esnasında ineklere yem verme imkanı da sağlayan bu sistemde aynı anda çok sayıda (8 - 12 - 16 gibi) inek sağılabilir ve elde edilen süt, süt toplama hattı aracılığı ile süt tankına alınır.
